Używamy Cookies w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników.
Dalesze korzystanie z tego serwisu oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia. Dowiedz się więcej o naszej polityce prywatności

x

24/06 - 20/07/2013

Galeria

Romeo Castellucci (ur. 1960) mówi, że „teatr mu się przydarzył”, „przytrafił”. Reżyser uznawany za jednego z najważniejszych twórców przełomu XX i XXI wieku twierdzi, że nigdy nie myślał o tworzeniu teatru, „tak się po prostu stało”. Wszystko zaczęło się od performansów organizowanych wspólnie z przyjaciółmi w czasie studiów na Akademii Sztuk Pięknych w Bolonii (reżyser ukończył malarstwo i scenografię). Jego naturalnym środowiskiem był obszar sztuk wizualnych, a nie teatr. Performanse wkrótce się jednak rozrosły, nabierając charakteru sztuki scenicznej. W 1981 roku reżyser założył wraz z siostrą Claudią, przyszłą żoną Chiarą i jej bratem Paolem Guidi Socìetas Raffaello Sanzio – stowarzyszenie mające działać na pograniczu teatru, performansu i sztuk wizualnych, badać możliwości ekspresji teatralnej poza porządkiem fabularnym. Siedzibą stowarzyszenia został Teatro Comandini mieszczący się w starej fabryce w Cesenie – rodzinnym mieście twórców.

Nazwa miała podkreślać wizualny charakter twórczości grupy, osadzenie jej we włoskiej tradycji, dyscyplinę i perfekcję charakteryzującą malarstwo renesansowego artysty. Socìetas podkreśla jednak, że jest to perfekcjonizm podejrzany. W twórczości Raffaella jest brud, sprzeczność, zapowiedź rozpadu charakteryzującego barok, a nie renesans. Malarz łączył cielesność z metafizyką, śmierć z odrodzeniem. Podobnie w twórczości Socìetas człowiek rozpięty jest między zbrodnią i świętością, bólem i radością, wolą tworzenia i burzenia. Do najgłośniejszych spektakli grupy należą: Santa Sofia. Teatro Khmer (1985), Gilgamesz (1990), Amleto. La veemente esteriorità della morte di un mollusco (1992), Orestea (Una commedia organica?)(1995), Giulio Cesare (1997), Genesi. From the museum of sleep (1999), cykl Tragedia Endogonidia (2002-2004), Inferno, Purgatorio, Paradiso na podstawie Boskiej komedii (2008), Sul concetto di volto nel figlio di Dio (2010). Romeo Castellucci odpowiadał za ich pierwotny projekt, reżyserię, scenografię i kostiumy, Chiara Guidi za pracę nad głosem, Claudia za ruch, a także za kontekst intelektualny przedstawień – pisała teksty teoretyczne, brała udział w konferencjach, redagowała wydawane przez teatr publikacje. Socìetas przez ponad 25 lat funkcjonowało jako swoista instytucja rodzinna, fenomen na europejskiej scenie teatralnej. W spektaklach grupy brały udział dzieci Romea i Chiary. W kilku spektaklach wystąpiła matka Castelluccich. Ich starsza o 10 lat siostra również pracuje dla Socìetas. Od 2006 roku Romeo, Chiara i Claudia tworzą jednak w ramach kolektywu autonomiczne przedstawienia.

Podstawowym narzędziem pracy Romea Castellucciego jest obraz. Leży on u podstaw języka teatralnego, który ma wykraczać poza znaną nam, oswojoną rzeczywistość, przenosić w inny wymiar – baśni, snu, halucynacji. Według reżysera teatr jest sztuką, która najbardziej ze wszystkich ma zdolność i siłę zawiesić rzeczywistość, która nas otacza. Pozwala stworzyć świat na nowo (wymyśla nowe prawa, problemy, ludzi), narzuca światu swoją radykalną i skandaliczną kreację, która według Socìetas jest bluźnierstwem, bo ma śmiałość tworzyć coś z niczego. Wszystkie dziedziny wiedzy służą powołaniu nowego świata – muzyka, medycyna, nauka, filozofia łączą się w teatralnej wizji odwołującej się do intymnego doświadczenia widza – jego emocji, ale też, a może przede wszystkim do jego cielesności. Ten intymny charakter doświadczenia w twórczości Romea Castellucciego ma swoje źródło w tzw. mitycznym okresie działalności Societas, kiedy twórcy skoncentrowali się na interpretacji mitów starożytnej Mezopotamii, odwołując się do antycznych idei misteryjnych.

Wyobraźnię włoskiego reżysera określa jednak nie tylko Eleusis, ale też dekoracyjność Rzymu lub późna faza baroku. Starożytnej retoryce poświęcona była część organizowanych w latach 80. i na początku lat 90. czytań performatywnych nazwanych Oratoria, a także spektakl Giulio Cesare – w którym retoryka jawi się nie tylko jako sztuka perswazji, ale przede wszystkim jako umiejętność stwarzania rzeczy, budowania świata za pomocą słów. Misterium i retoryka to odniesienia, które tworzą ramy teatru Castellucciego. Reżyser korzysta z całego bogactwa medium teatralnego, chce zaskoczyć widza, porwać go. Tworzy teatr widowiskowy, odznaczający się eksplozją efektów i chwytów inscenizacyjnych – teatr retoryczny. „Nie tylko teatr rozwija na planie formalnym dyskurs retoryki (lub vice versa), ale też retoryka jest substancjalnie całościowym i konkretnym sposobem podejścia i manipulacji materią w teatrze. Retoryka akceptuje i odsłania korupcję teatru: patrzy na teatr w sposób bezlitosny, gorszący; odsłania jego prawdziwą twarz, którą jest fikcja, korupcja. W sposób cyniczny, retoryka posiada podwójną teatralność, to znaczy używa jej i ją wyjaśnia […] Sztuczność teatru jest asymilowana i w tej samej chwili odrzucana […]”. Misteryjne początki i retoryka Rzymu decydują o napięciach konstytuujących teatr włoskiego reżysera: napięciu między słowem a obrazem, ideą a materią, przeszłością a przyszłością.

Twórczość Romea Castellucciego długo była traktowana jako zjawisko awangardowe. Dzisiaj reżyser należy do grona najważniejszych artystów europejskich. Jego teatr pozostaje jednak zjawiskiem osobnym, szczególnym, odrębnym. Spektakle włoskiego twórcy zdobyły liczne nagrody: m.in. nagrodę Ubu (za spektakl Juliusz Cezar w 1997 roku oraz za cykl Tragedia Endogonidia w 2004 roku), European Prize for New Theatre (1998), Grand Prix de la Critique-Paris za spektakl Genesi: from the museum of sleep (1999). Spektakl otrzymał również Prize for Best International Production na Dublin Theatre Festival (2000). Minister Kultury Republiki Francuskiej nadał reżyserowi tytuł Chevalier des Arts et des Lettres (Rycerza Sztuki i Literatury) w 2002 roku. W 2010 roku dziennik „Le Monde” uznał Boską komedię za najważniejsze wydarzenie kulturalne pierwszej dekady XXI wieku. Rok później reżyser otrzymał Prix Europe Francophone wręczane przez Syndicat de la critique Théâtre, Musique et Danse za reżyserię opery Parsifal Richarda Wagnera w narodowej operze Belgii La Monnaie/De Munt.

W 2005 roku Romeo Castellucci został kuratorem teatralnej sekcji Biennale w Wenecji, w 2008 roku – artystą stowarzyszonym festiwalu w Awinionie, czyli współtworzącym jego program. Na festiwalu Malta reżyser pojawi się po raz trzeci. W 2002 roku prezentował w Poznaniu spektakl Genesi: from the museum of sleep na podstawie Biblii, a w 2004 Voyage au bout de la nuit na podstawie powieści Louisa-Ferdinanda Céline'a.